AA’dan mezun olduktan sonra İran’da iki yıl Shushtar yeni kentinin tasarımı için çalıştım İran’ın yöresel mimarisi, mimarlığı yeni baştan tanımamı sağladı. 1978-79 yıllarında “Japan Foundation Fellow” olarak Japonya’da 12 ay geçirdim ve Japon mimarisi, Japon bahçeleri, düşünce ve estetik değerlerimi bambaşka bir katmana yükseltti.

Bunların üstüne İstanbul’a dönünce bir de efsane Mimar Sedad Hakkı Eldem‘i tanımak, yakın arkadaşı olmak ve onunla mimari projeler yapma şansım oldu.

AA, İran, Japonya ve Sedad Hakkı Eldem karışımı benim genetik yapımda özel bir yer etti.

Yaklaşık 30 sene önce Beyoğlu’nda tarihi bir taş binayı satın aldıktan sonra burayı mimarlık ofisi olarak kullanmaya başladım. Ancak mimarlık mesleğimi yaptığım iki önemli projede de telif hakları tecavüzleri nedeniyle yapamadım ve fotoğraf sanatçısı olarak mimariye odaklanmaya, mimari mirasla ilgili sanat kitapları yapmaya karar verdim. Bugüne kadar gerçekleştirdiğim 30’dan fazla kitabın, bu eski eser binanın verdiği yaratıcı enerjiyle oluştuğunu söyleyebilirim. Büyük boyutlarda basılmış fotoğraflarımı ve kitaplarımı sergilediğim iki ayrı galeri de binada yer alıyor.

Opera salonları, tarihi kütüphaneler, sanat akademileri, Hermitage Müzesi, Ayasofya gibi etkileyici mimari yapıları fotoğraflarken sanat fotoğrafçılığının yanı sıra mimari mirasın korunması ve belgelenmesi yolunda değerli arşivler de oluşturdunuz. İzleyicinin fotoğraflarınıza baktığınızda başlıca olarak neler deneyimlemesini arzuluyorsunuz?

İzleyiciyi tiyatro ve kütüphane fotoğraflarımın içine çekmek amacıyla fotoğraf çekiyorum. Çektiğim mekanların hepsinde “vanishing point”, kaçış noktası yaratacak şekilde kendimi konumlandırıyorum ve izleyicinin bu sihirli mekanın içine dalmasını amaçlıyorum. Ama içeri dalmadan dışarı çıkışı da işaretlemelerini söylüyorum. Bir yapıya girer girmez o yapıyı yapan, tasarlayan mimarın yerine kendimi koyuyorum ve bu anıtsal yapıya nereden bakmak isterdi diye çekime başlıyorum. 20 x 25 cm formatında film kullandığım körüklü kamera ve tripod ile direkt o noktadan çekime başlıyorum. Baktığım noktada o binanın kalp atışını hissedercesine, mekan ile yoğun bir ilişkiye giriyorum.

Çekimler de verdiğim poz süreleri 45 saniyeden 10 dakikaya kadar uzayabiliyor. Çekim sırasında filmin üzerine ışığın akışını hissetmeniz gerekiyor.

Çekimlerden önce epey bir araştırma ve izin dönemi geçiriyoruz. Google Earth gibi programlara da bakarak yapının o tarih ve saatteki güneş ışığı ile ilişkisini inceliyor ve çekim programında buna dikkat ediyorum.

En ilginç çekimlerden birisi sabah karanlığında Venedik’te San Marco Kathedrali’nde yaptığım çekim idi. İçeri karanlıkta görevli ile birlikte girdik, ışıklar tek tek açıldı ve ortaya karanlıktan bir altın madeni çıktı.

Altın mozaikler, tek tek yanan lambalardan yansıyan ışıklar ile karanlığın içinden muhteşem bir uyanış sergilediler! Altın kathedralin içinde tek başıma kalmak ve çekimleri yapmak çok heyecanlıydı.

Üst galeriden iç mekanları çekerken tam arkamda duran dört bronz at heykelini fark ettim; Latin İşgali sırasında Ayasofya’dan alınarak San Marco Kathedrali’ne götürülmüş atlara da fısıldama imkanı buldum.

Koleksiyonunu yaptığınız objeler/imajlar var mı?

Ahşap antik kamera koleksiyonum ve İstanbul topografyası ile ilgili kitaplarım var. Bu antik kameraları onları kullanmış olan fotoğrafçılarına saygı olarak aldım ve bu kameraları stüdyomda baş köşelere yerleştirdim.

Sanat kariyerinizde bir dönüm noktası olarak gördüğünüz bir sergi, rezidans ya da geziler neler?

Paris’te yapmış olduğum sergiler fotoğraf sanatçısı olarak kimliğimin oluşmasına katkıda bulunmuş sergilerdir. Ecole des Beaux-Arts, Güzel Sanatlar Okulu’nda antik bir şapelde yaptığım İstanbul Fotoğraf Sergisi, eskiden bir manastır olan Couvent des Courdeliers de Paris’de Bizans Mimari mirası hakkında fotoğraf sergisi, Conciergerie Mahzenleri’nde yaptığım Osmanlı ve Bizans Mimari Fotoğraf Sergisi, Ulusal Kütüphane’deki Tarihi Kütüphaneler Fotoğraf Sergisi...

Son olarak bize çalışmalarınızda ışık ve mekan ile kurduğunuz bağdan bahsedebilir misiniz? Yüksek tavanlı, çok büyük mekanları çekerken doğru ışığı bulma süreci nasıl gelişiyor? Işığın mekana olan etkisini en belirgin şekilde gözlemlediğiniz tarihi yapılar hangileri oldu?

Ayasofya, herhalde fotoğraf kariyerimde bana ışığı öğreten yer oldu. Kitabını yapmak için 6 aydan fazla haftada 4 gün çekim yaptım. İlk başlarda içeride kolonların arkasına, ayaklar üstünde 10’a yakın flaş gizlediğim ve arka arkaya 6 veya 8 kere flaş patlattığım anlar bile oldu. Ancak bunların Ayasofya’nın görkemi içinde ne kadar çaresiz kaldığını ve anlamsız gölgeler attığını farkettim. Daha sonraları tüm flaşları terk ettim, 10-15 dakikaya varan uzun pozlar vermeye başladım ve fotoğraflar mekan ile tanışmaya başladı. O günden beri iç mekanlarda doğal ışık yada tiyatro gibi mekanlarda mevcut ışıkları kullanıyorum.

Fotoğraf çekimi sırasında kendimi ekibimi, Japonya’da Bunraku Tiyatrosundaki kukla oynatıcıları gibi görüyorum. Komple siyahlar giyinmiş üç kişinin yönettiği kuklanın sağ eli ve yüzü, master kuklacı tarafından yönetilirken, kuklanın sol eli ve ayaklarını da yine siyahlar içinde yüzleri örtülü iki yardımcısı yönetmektedir. Kuklayı yönetenler bu işi uluorta yapmalarına rağmen siyah giysiler onları izleyici gözünde görünmez yapmakta, kukla ve hikaye ön plana çıkmakta. Kamera arkasında ekibim ile yaptığım iş ile “Bunraku” kukla oynatıcılarının disiplini aynı.